حرفه و فن

فناوري :
رابطهِ علم و فناوري :
در دنيا ، مراكز بزرگي براي انجام تحقيق هاي صنعتي، ‌كشاورزي، پزشكي و … وجود دارد. برخي از كارخانه ها نيز داراي بخش تحقيقات هستند. نتايج تحقيق هاي علمي و صنعتي، اغلب به پيدايش يك روش علمي يا توليد يك محصول جديد صنعتي، منجر مي گردد. همچنين با بررسي و مطالعه تحقيق ها مي توان وسيله ي تازه مورد نياز،روش جديد براي كشت و تكثير گياهان، توليد دارو و يا وسيله اي پزشكي براي درمان يا پيش گيري از بيماري ها اختراع و يا تكميل نمود. بدين ترتيب علم موجب پيشرفت فناوري مي شود و اين خود باعث آسان تر شدن كارها و افزايش سرعت در انجام آن مي گردد.
توليد محصول هاي فناوري به منابع نياز دارد: براي توليد محصول هاي فناوري از منابع مختلفي استفاده مي شود به گونه اي كه بدون استفاده از منابع، توليد يك محصول ممكن نيست.
براي توليد يك محصول فناوري بايد مواد را تغيير داد.
مواد خامي كه در طبيعت وجود دارند اغلب نياز به تغييراتي دارند تا بتوان از آن ها در توليد محصول هاي فناوري استفاده كرد. براي مثال چوب كه يكي از آماده ترين مواد براي توليد وسايل چوبي است. ليكن قبل از استفاده در توليد ، نيازمند تغييراتي است. از جمله خشك كردن، فرم دادن، وصل كردن، رنگ كردن ، تزئين و... تمامي اين تغييرها از زماني آغاز مي شود كه شخص با طرح و نقشه ي ذهني خود، تصميم مي گيرد، محصولي را بسازد.

سيستم :
سيستم مجموعه منظمي از اجزاي به هم وابسته است كه براي هدفي مشترك باهم كار مي كنند. هم چنين نحوه كار سيستم ها با يك ديگر متفاوت است و اگر ... يكي از اجزاي سيستم به خوبي كار نكند، در كار كل سيستم مشكل ايجاد مي شود.

قسمت هاي اصلي يك سيستم: برخي از سيستم ها از سه قسمت اصلي شامل: ورودي، پردازش و خروجي تشكيل شده است.
الف – ورودي : به مجموعه اي از مواد خام، ابزار، وسايل ، نيروي انساني و .... گفته مي شود كه براي توليد يك محصول وارد سيستم مي شود.
ب – پردازش :‌به كليه كارهايي كه براي تبديل ورودي به يك محصول انجام مي گيرد پردازش گويند. (مانند: طراحي ،‌تغيير مواد،‌ساخت و ...)
ج – خروجي :‌آن چه به عنوان محصول نهايي از سيستم بدست مي آيد خروجي نام دارد. مانند: خودرو، قند و نان كه به ترتيب در كارخانه خودرو سازي، قندسازي، نانوايي و ... توليد مي شوند.

آيا رايانه يك سيستم است؟ رايانه نيز يك سيستم است و از اجزاي مختلفي تشكيل شده است. سيستم رايانه پيچيده تر از ساير سيستم ها است. اجزاي سيستم رايانه عبارتند از : ورودي، پردازش و خروجي كه هر يك بخشي از وظيفه ي سيستم را انجام مي دهد.
الف - ورودي : اطلاعاتي است كه وارد رايانه شده و توسط صفحه كليد اجرا مي شود. ب – پردازش: در قسمت پردازش، تمامي اطلاعات وارد شده به سيستم، بوسيله ي دستگاه ها و برنامه هايي كه از پيش توسط انسان به سيستم داده شده است، مورد تغيير و تحول قرار مي گيرد. اين عمل پردازش مي گويند.
ج – خروجي سيستم: مجموعه اطلاعاتي است كه بر روي صفحه نمايش داده مي شود يا توسط دستگاه چاپگر چاپ مي شود.

سؤالات واحد 1 – فناوري سيستم :
1 – به نظر شما ، پل كداميك از نيازهاي انسان را برطرف مي كند؟ عبور و مرور انسان ها، و هر آن چه مربوط به او است . از جمله ماشين آلات صنعتي و كشاورزي و ادوات نظامي ، دام و …

2 – به نظر شما چه رابطه اي بين نياز و توليد يك محصول صنعتي يا كشاورزي وجود دارد؟ نياز عاملي براي اختراع و ساخت يك وسيله صنعتي است. در كشاورزي نوع نياز تعيين كننده نوع كشت محصول كشاورزي است. مانند يك روش جديد براي كشت و تكثير گياهان.

3 – به تصاوير ص 4 كتاب درسي نگاه كنيد:چه عواملي باعث شد ماشين ريسندگي جاي گزين دوك دستي شود؟
پيشرفت علم، افزايش جمعيت، كشف مواد جديد، لزوم افزايش سرعت و باعث اين تغييرشد.

4- انسان براي توليد گرما يا سرما، كدامين محصول هاي فناوري را ساخته است؟ براي توليد گرما : شوفاژ ، بخاري ، كرسي ، بخاري برقي و …
براي توليد سرما : كولر، يخچال، پنكه ، بادبزن و ….

5 – يك كارخانه توليد كفش را در نظر بگيريد؛ چه چيزهايي وارد كارخانه مي شود؟ مواد اوليه به موادي گفته مي شود كه هيچ گونه تغييراساسي روي آن انجام نگرفته و به آن مواد خام هم گفته مي گويند،مانند: چرم ، پلاستيك ، لاستيك و …

6 – به نظر شما آيا درخت يك سيستم است؟ بله، زيرا تمام اعضاي يك درخت بطور هماهنگ با هم كار مي كنند. نيز داراي سه قسمت اصلي هر سيستم است.
الف - ورودي : شامل، آب و مواد معدني
ب - پردازش : شامل، تبديل مواد اوليه ي ورودي به شيوه ي گياهي
ج- خروجي : شامل،عمل رشد، توليد ، محصول و اكسيژن

7 – صفحه كليد چه قسمتي از سيستم رايانه است؟ ورودي است

8 – پردازش در رايانه چگونه انجام مي گيرد؟ در قسمت پردازش ، كليدي اطلاعات وارد شده به سيستم ، توسط دستگاه ها و برنامه هايي كه از قبل توسط انسان به سيستم داده شده است، مورد تغيير و تحول قرار مي گيرد.

واحد 2 – كار با برق استفاده از وسايل برقي در صنعت، كشاورزي، بيمارستان ها، تأسيسات شهري ، مخابرات ، وسايل ارتباط جمعي (مثل: راديو ، تلويزيون) ، وسايل حمل و نقل ، لوازم منزل و … روز به روز متنوع تر و گسترده تر مي شود.

حفاظت و ايمني در برق : حفاظت الكتريكي، مجموعه اقداماتي است كه بايد در تأسيسات الكتريكي انجام شود تا خطرها و خسارت هاي ناشي از جريان برق، براي افراد و تأسيسات به حداقل برسد. خطرهاي ناشي از جريان برق، ممكن است بر اثر موارد زير باشد:
الف - اتصال سيم فاز به زمين
ب - اتصال سيم فاز به بدنه يا قسمت فلزي وسايل برقي
ج - اتصال دو سيم حامل جريان الكتريكي به يك ديگر بدون واسط (اتصال كوتاه)
به منظور پيش گيري از خطرهاي ناشي از جريان برق، وسايل حفاظتي مختلفي ساخته شده است كه هر كدام كاربرد مخصوص دارد.

اتصال به زمين :در صفحه هفده كتاب حرفه و فن (سال دوم راهنمايي) نقشه سيم كشي و ساير مدارها ديده مي شود.
سه عدد سيم ورودي وجود دارد كه يكي از سيم ها فاز، ديگري نول و سومي، سيم اتصال به زمين ناميده مي شود. سيم اتصال به زمين باعث مي شود، هنگام اتصال سيم فاز به بدنه وسايل برقي ، با عبور جريان از سيم به زمين، فيوز مربوط قطع شده و خطر برق گرفتگي براي اشخاص به وجود نيايد.

الكترونيك : علم الكترونيك در قرن نوزدهم ميلادي، پس از كشف الكترون متولد شد. امروزه، مي توان هزاران فرآورده علمي را نام برد كه در آن ها از مدارهاي الكترونيكي استفاده شده باشد. مانند: راديو، تلويزيون ، تلفن، ساعت و …
هر وسيله ي الكترونيكي از تعدادي برد (مدار الكتريكي) ساخته شده است. مدار الكترونيكي از تعداد قطعه هاي مختلفي (اِلمان) تشكيل شده است.
مقاومت : قطعه اي است كه در اندازه ها و انواع گوناگون ساخته مي شود. مقاومت ها در مدارهاي الكتريكي،‌بيشترين مصرف را دارند.
خازن : قطعه ايي پرمصرف است كه در انواع و اندازه هاي گوناگون ساخته مي شوند.
ديود : قطعه ي الكترونيكي از جنس سليسيم (ژرمانيوم) است كه در برخي از مدارها كاربرد دارد.
ترانزيستور: علم الكترونيك با اختراع اين قطعه ي الكترونيكي به تحول اساسي دست يافت. اين قطعه داراي سه پايه است.

آي – سي (مدارهاي مجتمع) آي – سي ، يكي از قطعه هاي الكترونيكي است كه در سال هاي اخير كاربرد وسيعي پيدا كرده است. اين قطعه از تعداد زيادي خازن، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.اختراع آي – سي موجب كم حجم شدن و ارزان تر شدن وسايل الكتريكي گرديده است. در آي – سي ها تعدادي پايه وجود دارد كه اغلب بيشتر از سه پايه است.

نكات ايمني: 1 – در خازن هاي الكترونيك بايد جهت قطب هاي الكترونيكي با جهت هاي باتري و خازن يكسان باشد. در غير اينصورت به خازن آسيب مي رسد.
2 – هنگام كار با خازن ها، حداكثر ولتاژ نبايد از دوازده ولت بيشتر باشد.

سؤال هاي واحد 2 – كار با برق :
1 – وسايل برقي موجود در تصاوير صفحه چهارده را با توجه به كاربرد آن ها دسته بندي كنيد؟ الف - اطلاع رساني : تلفن، تلويزيون و راديو
ب - لوازم خانگي :‌ماشين لباسشويي
ج- حمل و نقل :‌اتومبيل ، قطار ، كشتي و هواپيما
د - تفريحي و هنري : دوربين عكاسي

2 – در صنعت و كشاورزي چه استفاده هايي از برق مي شود؟ از برق در صنعت براي به كار انداختن جرثقيل هاي سنگين و سبك جهت جا به جايي قطعه هاي بزرگ و كوچك استفاده مي شود. همچنين در به كار انداختن الكتروموتورها، جهت توليد نيرو و … نيز استفاده مي شود. اما در كشاورزي از برق ،براي موتور آب و مواردي از اين قبيل بهره مي برند.

3 – براي پيش گيري از خطرهاي احتمالي برق چه راه هايي را پيشنهاد مي كنيد؟ داشتن فيوز براي هر مدار به طور جداگانه – استفاده از كليدهاي محافظ جريان برق، وجود سيم ارت در مصرف كننده ها راه هاي پيشنهادي است.

4 – آيا استفاده از سيم اتصال به زمين تمامي خطرهاي ناشي از كار با برق را برطرف مي كند؟ چرا ؟ خير، زيرا از انواع اتصال هاي خطرناك برقي ، يك نوع آن كه خطر اتصال به بدنه است را برطرف مي كند.

5 – اتصال سيم فاز به بدنه چه خطراتي دارد و چگونه مي توان جلوگيري كرد؟ در اين اتصال، بدنه ي وسايل برقي داراي برق شده و موجب برق گرفتگي مي گردد و به وسيله ي سيم ارت (سيم اتصال به زمين) مي توان جلوگيري نمود.
براي جلوگيري مي توان از سيم ارت (سيم اتصال به زمين ) استفاده كرد.

6 – برد الكتريكي چيست؟ برد صفحه ابي است كه قطعه هاي مورد نياز يك مدار الكترونيكي (براي انجام يك وظيفه ي خاص) روي آن نصب مي شود.

7 – كار مقاومت در مدارهاي الكترونيكي چيست؟ كنترل مقدار جريان الكتريكي است.

8 – ديود در مدار الكتريكي چگونه عمل مي كند؟ ديود شبيه كليد يك پلي است كه تنها از يك طرف جريان الكتريكي را عبور مي دهد.

9 – مدارهاي مجتمع يا آي سي از چه قطعه هايي ساخته شده است؟ اين قطعه از تعداد زيادي مقاومت ، خازن ، ديود و ترانزيستور ساخته شده است.

10 – قطب هاي مثبت و منفي باتري و برق شهر را با هم مقايسه كنيد. در باتري همواره قطب هاي مثبت و منفي ثابت هستند. ولي در برق شهر قطب ها در ثانيه پنجاه بار تغيير مي كند.

واحد 3 – بهداشت
آب از منابع اصلي محيط زيست و يكي از مهم ترين نيازهاي انسان است. بسياري از فعاليت هاي كشاورزي، صنعتي ، شهري، خانگي ، حمل و نقل به آب وابسته است.
آب شيرين كه مورد نياز انسان ها و ساير موجودهاي زنده است، به مقدار معيني در طبيعت توليد مي شود. افزايش جمعيت، توسعه ي شهر نشيني ، پيشرفت صنعت و استفاده بيش از اندازه از منابع موجب خالي شدن ذخاير آب و آلودگي آن شده است. همان گونه كه آب مايه حيات است، آب آلوده نيز دشمن انسان است. فاضلاب هاي خانگي، شهري و كشاورزي كه داراي انواع ميكروب ، انگل، سم و موادشيميايي هستند، به آب هاي جاري و زيرزميني نفوذ مي كنند و موجب بيماري و مرگ انسان و ساير جان داران خشكي و آبزي مي شوند.
دانستن اين نكته ضروري است كه ، يك متر مكعب آب آلوده مي تواند چهارصد متر مكعب آب پاك و سالم را آلوده كند.

ويژگي هاي آب آشاميدني : آب آشاميدني بايد پاك و سالم ،صاف و زلال، بدون رنگ، بو و مزه باشد. آب تصفيه شده مناسب ترين آب براي آشاميدن است كه از طريق لوله كشي مورد استفاده قرار مي گيرد.

روش هاي سالم سازي آب : براي اين كار از روش هاي مختلفي استفاده مي شود. مانند :‌جوشاندن آب و استفاده از صافي شني

زندگي سالم : بسياري از بيماري هايي كه انسان به آن دچار مي شود، در اثر عادت و رفتارهاي ناسالم است . برخي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي كم خطر قرار دارند. اين رفتارها بيشتر به سلامت خود شخص صدمه مي زنند و اغلب قابل كنترل هستند. مثل: ورزش نكردن ، خوردن شيريني ، تنقلات زياد و …
بعضي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي پرخطر است و اين رفتارها مي توانند زيان هاي جبران ناپذيري براي افراد جامعه ايجاد كنند.
نوجوانان كه در آستانه، استقلال قرار دارند سعي مي كنند كه خود تصميم بگيرند و روش زندگي خود را انتخاب كنند. اما اين مسئله نيز مهم است كه قادر باشند خود را كنترل كرده و از تصميم هاي نادرست و مرگ بار پرهيز كنند. بررسي پيامدهاي مثبت و منفي تصميم ها، به افراد كمك مي كند تا عاقلانه تر رفتار كنند.

دارو و سلامتي : هر ماده اي كه وارد بدن و موجب تغييراتي در جسم، فكر ، احساس و بطور كلي باعث تغييراتي در وضعيت جسمي و رواني شود، دارو نام دارد. اغلب داروها به منظور پيشگيري، كنترل و درمان بيماري ها كمك مي كنند. داروها ممكن است منشأ گياهي، حيواني يا معدني داشته باشند. امروزه بسياري از داروها به روش شيميايي تهيه مي شوند.
بسياري از بيماران نياز حياتي به دارو دارند. اما تعدادي از آنان بدون دارو نيز درمان مي شوند.
مصرف استفاده ي بيش از حد دارو و بدون تجويز پزشك خطرناك است . گاهي مصرف بيش از حد داروها موجب وابستگي انسان به آن ماده دارويي مي شود و در صورت دسترسي نداشتن به آن دارو، شخص دچار ناراحتي هاي جسماني و رواني مي گردد. برخي از داروهايي كه استفاده ي بي رويه آن ها ايجاد وابستگي مي كند، عبارتند از :
1- داروهاي كاهنده : مصرف اين نوع داروها، ميزان فعاليت بدن را كاهش داده و باعث مي شوند كه اعضاي بدن وظايف خود را به خوبي انجام ندهند. داروهاي آرام بخش و مسكن جزء داروهاي كاهنده اند. مصرف داروهاي كاهنده قوي بسيار خطرناك است.
2– داروهاي محرك: اين داروها ميزان فعاليت بدن را زياد و در كار طبيعي اعضاء اختلال ايجاد مي كنند. كافئين نوعي داروي محرك است كه به مقدار كم در نوشابه هاي غيرالكلي، قهوه ، چاي و كاكائو وجود دارد و بعضي افراد با خوردن آن ها دچار بي خوابي مي شوند.
برخي از داروهاي محرك ، اثر قويتري دارند و موجب افزايش ضربان قلب، فشار خون و تنفس مي شوند. مصرف اين داروها خطرناك است و منجر به وابستگي و مرگ مي شوند. تجويز داروهاي محرك در پزشكي بسيار محدود است.


داروهاي مجاز و غيرمجاز: تمام داروها ، تا حدي براي بدن ضرر دارند اما بعضي از آن ها ، فوايدي دارند كه بيمار در زمان مريضي ناچار به استفاده از آن ها هستند. در واقع فايده ي آن ها بيشتر از زيان آن هاست. اين گونه داروها مجاز نام دارند. (مانند آنتي بيوتيك ها) بعضي از داروها را به نام داروي غيرمجاز مي نامند اين داروها براي مصرف كنند، اطرافيان و بطور كلي جامعه بسيار خطرناك هستند. قانون نيز استفاده از اين داروها را ممنوع اعلام كرده است . مشروبات الكلي و دخانيات از اين گروه است .

پرسش واحد 3 – بهداشت
1 – آب مورد نياز انسان و ساير جانداران ، چگونه تأمين مي شود؟ به دو طريق :‌آب هاي سطحي و آب زير زميني كه به صورت جاري و ساكن است.

2– نقش انسان در كاهش و افزايش آلودگي آب ها چيست؟ نقش انسان در كاهش آلودگي‌: نريختن زباله در آب ، كنترل فاضلاب ، جوشاندن آب، استفاده از ظروف تميز و مطلوب، استفاده از مواد شيميايي ( يد – كلر)استفاده از صافي ها در كاهش آلودگي مهم است. نقش انسان در افزايش آلودگي : رو باز بودن آب، نزديك بودن چاه آب به فاضلاب، ريختن زباله در آب از موارد افزايش آلودگي است.

3 - آب آشاميدني بايد داراي چه ويژگي هايي باشد؟ پاك و سالم ، بدون رنگ ،‌بدون بو ،‌بدون مزه ، صاف و زلال از ويژگي هاي آب آشاميدني است.

4- روش هاي سالم سازي آب را نام بريد؟ جوشاندن آب و استفاده از صافي شني ، دو روش سالم سازي آب است.

5- چه بيماري هايي به دارو نياز ندارند؟ بسياري از بيماري ها مانند سرماخوردگي ، سرفه هاي خفيف و ضعيف كه با استراحت، غذاي مناسب و مراقبت درمان مي شوند، به دارو نياز ندارند.

6- زيان هاي استفاده بي رويه از داروها چيست؟ برخي از داروها ميزان فعاليت بدن را كاهش مي دهند و بعضي داروها ميزان فعاليت بدن را زياد مي كنند. به طور كلي استفاده بي رويه از داروها در اعصاب و قلب تأثير منفي دارند و بسيار خطرناك هستند.

7- منشأ داروها از چيست؟ داروها ممكن است منشأ گياهي ،‌حيواني يا معدني داشته باشند. همچنين به روش شيميايي تهيه شوند.

8- به چه داروهايي مجاز مي گويند؟ برخي از داروها فوايدي دارند كه بيمار در زمان كسالت ناچار به استفاده از آن ها است. در واقع فايده ي دارو بيشتر از زيان آن است. به اين گونه داروها مجاز مي گويند. مانند : آنتي بيوتيك ها.

واحد 4 – كار با چوب
انواع چوب : چوب ها اغلب براساس شكل برگ هاي درختان به دو گروه: سوزني برگ و پهن برگ تقسيم مي شوند. درختان سوزني برگ ، داراي برگ هاي سوزني شكل هستند. مانند: كاج ....، اين نوع از درخت ها برگ پهن دارند . مانند : گردو.
جنگل هاي ايران منبع اصلي تهيه چوب و داراي درختان پهن برگ هستند. سوزني برگان، در كارهاي تزئيناتي، ساخت مبلمان و هم چنين تهيه روكش ها، و تخته چند لايي مورد استفاده قرار مي گيرند.

خشك كردن چوب : درخت ، به طور كلي از سه قسمت تشكيل مي شود: ريشه ، تنه و تاج ، ريشه در پائين ترين قسمت درخت است كه در خاك قرار دارد و وظيفه آن گرفتن آب و مواد غذايي از زمين و رساندن آن ها، از طريق تنه و شاخه ها، به برگ هاست. قسمت بالاتر از ريشه تنه نام دارد. چوب مورد نياز در صنعت چوب از تنه تهيه مي شود.
(تصوير درخت و قسمت هاي مختلف آن ص 61) بالاترين قسمت درخت نيز تاج درخت است كه از شاخه ها و برگ ها تشكيل شده است. مقدار زيادي از مواد غذايي كه درخت جذب مي كند، آب است. پس از قطع كردن درخت و تبديل تنه به الوار( يا تراورس) لازم است چوب را خشك نمود تا جمع شود، وزن الوار كاهش يابد و مقاومت آن نيز افزايش يابد. در اين صورت قابل پرداخت و رنگ كردن خواهد شد.
چوب ها را بطور كلي به دو صورت مي توان خشك نمود
الف - خشك كردن طبيعي (هواي آزاد)
خشك كردن چوب در هواي آزاد يكي از روش هاي متداول در كارخانه هاي كوچك صنايع چوبي و كارگاه ها ي درودگري است. براي جلوگيري از تابش مستقيم نور خورشيد، هم چنين حفاظت از بارندگي، دسته هاي چوب را در زير يك مكان سقف دار ، كه اطراف آن از هر سو ً‌باز باشد، قرار مي دهند.
ب- خشك كردن مصنوعي چوب (كوره هاي چوب خشك كني)
كوره اتاقكي است كه در آن درجه ي حرارت، جريان هوا و ميزان دما تحت كنترل است. چوب ها را در اين اتاقك قرار مي دهند. پنكه هاي موجود در داخل اتاقك،‌جريان هواي گرم را از بين چوب ها عبور مي دهد و باعث خشك شدن چوب ها مي شود. از مزاياي اين روش، ‌نسبت به خشك كردن در هواي آزاد اين است كه زمان خشك كردن چوب به شدت كاهش مي يابد. ديگر اين كه رطوبت چوب ها را تا هر اندازه لازم باشد مي توان تنظيم كرد. هم چنين در اين روش، حشره هاي چوب ها از بين مي روند.

ابزار آلات صنايع چوب : مُغار از ابزار كنده كاري است؛ كه براي شكاف دادن،‌كنده كاري ،‌كم كندن و ساختن اتصال هاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرند. مغار از يك قطعه فولادي با لبه ي تيز تشكيل شده كه در دسته ي چوبي محكمي، قرار گرفته است. مغارها به دو دسته : ساده و منبت كاري تقسيم مي شوند. از مغارهاي منبت كاري براي كنده كاري شكل هاي مختلف استفاده مي شود.

نكات ايمني : قبل از استفاده مغار، ابتدا بايد از تيز و سالم بودن تيغه دو دسته اطمينان حاصل كرد و دقت نمود كه تيغه در دسته محكم باشد. به دليل اين كه تيغه مغار بسيار تيز است ، بايستي در حين كار با آن ‌دقت كرد تا دست يا انگشتان را زخمي نكند. درضمن براي ضربه زدن به مغار بهتر است از چكش چوبي استفاده نمود و در صورت استفاده از چكش آهني بايد حلقه اي فلزي در انتهاي دسته ي مغار وجود داشته باشد.

پرسش واحد 4 – كار با چوب
1 – چگونه مي توان عمر مفيد چوب ها را درمقابل پوسيدگي و هجوم حشره ها افزايش داد؟ به وسيله ي اشباع كردن با مواد آلي و معدني، آغشته كردن به مواد رنگي (پل استرها)، خشك كردن در كوره، اندود كردن با مواد نايلوني مي توان عمر مفيد چوب را افزايش داد.

2 – چگونه مي توان سختي و نرم بودن چوب ها را به وسيله رنده و اره تشخيص داد؟ چوب هاي سخت، هنگام برش داراي خاك اره هاي نرم هستند. ولي چوب هاي نرم در هنگام برش داراي خاك اره هاي زبر بوده و عمل برش سريع بر روي آن انجام مي شود . هنگام رنده كاري چوب هاي سخت، براده هاي حاصله از رنده، قطر و طول كم و برعكس در چوب هاي نرم، براده ها - قطر زياد (كلفت) و طول بيشتري دارند.

3 – چرا چوب بر خلاف خيلي از اجسام ديگر، ‌روي آب مي ايستد؟ به دليل متخلخل (سوراخ) بودن آن ووزن مخصوص چوب كه از وزن مخصوص آب كمتر است.

4 – چرا تيرهاي مورد استفاده در تونل معدن ها را از چوب مي سازند؟ الف - مقاومت تيرهاي چوبي در برابر رطوبت تونل ها، بيشتر از تيرهاي فلزي است.
ب- به علت هشدار دهنده بودن آن، چون چوب قبل از فروپاشيدن ، سر و صدا ايجاد مي كند.
ج - سبك است و حمل و نقل آن به داخل تونل آسان تر انجام مي گيرد.

5- اگر چوب طبق اصول فني و مناسب خشك نشود، چه اشكالي به وجود مي آيد؟ پس از كاربرد، در چوب ترك و شكاف ايجاد شده و كج مي شود.

6 – چرا چوب هاي مرطوب زود مي پوسند؟ از شرايط رشد و نمو قارچ ها ، حشره ها و حتي ميكروب ها وجود رطوبت است. در چوب هاي مرطوب، اين فرصت براي رشد و نمو قارچ و حشره به وجود مي آيد. در نتيجه باعث پوسيدگي چوب مي شود.

7 – از چوب هاي پهن برگان بيشتر در چه كارهايي استفاده مي شود؟ چرا؟ در كارهاي تزئيناتي . ساخت مبلمان و تهيه روكش ها از چوب هاي پهن برگان بيشتر استفاده مي شود. چون تنوع رنگ در اين گونه چوب ها بيشتر است.

8– چوب را به چه منظور خشك مي كنند؟ تا وزن آن كاهش و مقاومت چوب افزايش يابد. هم چنين قابل پرداخت و رنگ كردن باشد.

9– زمان لازم براي خشك كردن چوب در روش طبيعي به چه عواملي بستگي دارد؟ به نوع چوب و ضخامت آن بستگي دارد.

10 – در خشك كردن چوب به روش مصنوعي، چه عواملي قابل كنترل است؟ درجه حرارت، جريان هوا و ميزان رطوبت از عوامل قابل كنترل در خشك كردن چوب به روش مصنوعي است.

11 – مزاياي خشك كردن چوب به روش مصنوعي را بيان كنيد. زمان خشك كردن چوب كوتاه است. رطوبت چوب ها را تا هر اندازه كه لازم باشد مي توان تنظيم كرد. حشره و قارچ هاي چوب خوار به وسيله حرارت از بين مي روند. اين مزايا در خشك كردن چوب به روش طبيعي وجود ندارد.

واحد 5 – كار با فلز
اتصال : فلزها پس از استخراج ، با گذراندن چند مرحله به صورت نيم ساخته در مي آيند. سپس با استفاده از روش هاي مختلف، مانند: لحيم، جوش، پرچ و ... به يك ديگر متصل مي گردند.
اتصال ها به دو دسته ي جداشدني و جدانشدني تقسيم مي شوند.
الف – اتصال جداشدني: در اين نوع اتصال ، قطعه را به آساني مي توان از هم جدا كرد. از اين رو به آن اتصال موقت نيز مي گويند. مهم ترين وسيله براي اتصال موقت، پيچ و مهر است كه در صنعت كاربرد دارد.
ب – اتصال جدا نشدني: در اين نوع، قطعه ها پس از اتصال، به راحتي از يك ديگر جدا نمي شوند. از اين رو به آن اتصال دائم نيز مي گويند. مهم ترين روش اتصال دائم، جوش كاري و لحيم كاري است.
اتصال با لحيم ( لحيم كاري): اتصال دو قطعه فلز نازك به يك ديگر به وسيله ي آلياژي به نام لحيم (آلياژ قلع و سرب) را لحيم كاري گويند. برخي از فلزهاي سبك ، مانند: آلومينيوم قابل لحيم كاري نيستند. در لحيم كاري،‌لحيم به وسيله گرماي هويه، ذوب مي شود و ضمن گرم كردن محل لحيم كاري، دو نقطه را به هم وصل مي كند.
«ابزارهاي لحيم كاري» : هويه : براي گرم كردن محل لحيم كاري از وسيله اي به نام هويه استفاده مي شود. هويه دو نوع است : الف - هويه دستي . ب - هويه برقي.
روغن لحيم: براي اين كه عمل لحيم كاري به درستي انجام شود، از روغن لحيم استفاده مي كنند. قبل از لحيم كاري محل آن بايد تميز باشد .اغلب فلزها در مجاور بودن هوا اكسيد مي شوند.

سيم لحيم : سيم لحيم انواع مختلف دارد: اين سيم بسيار نرم و جنس آن از قلع و سرب است . قلع و سرب را به نسبت پنجاه درصد با يك ديگر مخلوط مي كنند. به اين ماده حاصله ، آلياژ گويند.

نكات ايمني در لحيم كاري : الف - هنگام كار از شوخي بپرهيزيد.
ب - هرگز هويه ي داغ شده را روي ميز چوبي يا جايي كه احتمال آتش سوزي است، قرارندهيد.
ج - براي نگه داشتن مفتول هنگام لحيم كاري از انبردست يا دم باريك استفاده كنيد.

اتصال با جوش ( جوش كاري): براي جوش كاري از دستگاه هايي به نام ترانس و دينام استفاده مي شود. دستگاه ترانس به وسيله ي انرژي الكتريكي، الكترودهاي مخصوص جوشكاري را ذوب مي كند و ضمن آن ، قطعه ي كار نيز در محل مورد نظر، ذوب مي شود و دو قطعه به هم جوش مي خورند.

4- جدول مشخصات نقشه بايد شامل چه ويژگي هايي باشد؟ اين جدول شامل : مشخصات نقشه،‌شماره ي نقشه، نوع نقشه، مهندس طرح، ميزان كوچك يا بزرگ نمايي نقشه و نام رسم كننده ي نقشه است، كه در سمت چپ ، پائين نقشه درج مي شود.

واحد 7
1 – خوراك – 2 – پوشاك خوراك :
بدن انسان هر روز به غذا احتياج دارد. غذا موجب سلامتي و شادابي مي شود. اما اگر در انتخاب ، تهيه و مصرف آن به نكات بهداشتي توجه نشود، ممكن است موجب بيماري و حتي مرگ شود. بعضي از بيماري هاي ناشي از خوردن غذا، پس از چند ساعت يا حتي چند روز آشكارمي شود. مثل : انواع مسموميت هاي غذايي، كه اغلب با اسهال و استفراغ همراه است. گاهي غذاي ناسالم روي اعضاي بدن به آهستگي اثر مي گذارد و ممكن است بعد از روزها، ماه ها يا سال ها به صورت بيماري هاي خطرناكي چون: حصبه و بعضي از انوع سرطان ها ظاهر شود.

مراكز تهيه و فروش غذا: عرضه ي بهداشتي غذا در مكان هاي عمومي مانند: رستوران ها، هتل ها، مسافرخانه ها، چاي خانه ها و ... موضوع بسيار مهمي است. تهيه و عرضه ي مواد غذايي، قوانين و آئين نامه هاي بهداشتي خاص خود را دارد. بخشي از اين آيين نامه در زمينه هاي مختلف از جمله: بهداشت مواد اوليه، بهداشت كاركنان ، بهداشت محيط ، وسايل و تجهيزات و هم چنين بهداشت نگه داري مواد غذايي است.

نكاتي كه در تهيه ، پخت و نگه داري غذا بايد رعايت شود: 1 – قبل از شروع كار، دست ها با آب گرم و صابون شسته شود. ناخن ها كوتاه باشد. تا حد ممكن از لباس و سرپوش تميز و مناسب استفاده شود.
2 – محيط آشپزخانه تميز و منظم ، داراي نور، تهويه ي مناسب و هم چنين عاري از حشرات و جوندگان باشد.
3 – براي از بين بردن ميكروب ها، بهتر است مواد غذايي، بخصوص گوشت و مرغ، خوب پخته شود.
4 – زباله ها در كيسه هاي محكم و سطل هاي دردار جمع آوري و هر روز در زمان مناسب به خارج از منزل منتقل شود.

ايمني در آشپزخانه : حوادث ناشي از وسايل و مواد موجود در آشپزخانه ها،‌كودكان و بزرگ سالان را تهديد مي كند. بخصوص خطر در كمين كودكان است كه بايد به هر نحو از ورود آن ها به آشپزخانه، بخصوص هنگام كار و آشپزي، جلوگيري كرد. خطرهاي موجود عبارت است از : انفجار و آتش سوزي ، برق گرفتگي ، سوختگي و بريدگي است.

2 – پوشاك :
تعريف الياف :
الياف رشته هايي بسيار نازك يا مويي شكل است كه به صورت طبيعي يا مصنوعي وجود دارد: الياف را به خاطر ظرافت و حالت خاصي كه دارد، نمي توان به مصرف رساند. مگر آنكه آن ها را ابتدا به صورت نخ درآورده ، سپس از آن ها پارچه توليد كنيد.

انواع پارچه : جنس پارچه به نوع اليافي بستگي دارد كه در تهيه و توليد آن بكار رفته است. اليافي كه در پارچه بافي بكار مي رود، طبيعي يا مصنوعي هستند.
الف – الياف طبيعي: به اليافي كه در طبيعت وجود دارد، الياف طبيعي مي گويند اين الياف به سه دسته تقسيم مي شوند. گياهي ،‌حيواني و معدني
ب – الياف مصنوعي : اليافي كه در طبيعت وجود ندارد ولي انسان با استفاده از روش هاي مختلف شيميايي ، آن ها را توليد مي كند. مانند: نايلون و ريون

روش كار با ماشين دوخت: الف – نخ كردن ماشين دوخت
ب – پركردن ماسوره
ماسوره را بر روي ميله ي مخصوص قرار داده، نخ را در مسير تعيين شده روي چرخ يا راهنما عبور دهيد و پركنيد. بهتر است، پس از تنظيم چرخ و قبل از شروع به كار در روي يك تكه پارچه بي مصرف از جنس پارچه ي مورد نظر، دوخت را امتحان و بقيه را بدقت نگاه كنيد.

قلاب بافي : ميل قلاب بافي داراي شماره هاي مختلف است. اين ميل هر چه شماره آن بالاتر باشد، نازك تر و هرچه پائين تر باشد،‌ضخيم است. همواره سعي كنيد نخ و ميل قلاب براي بافت با يك ديگر تناسب داشته باشند.
اصول اوليه ي بافت با يك ميل (قلاب بافي)
با انگشت يك حلقه از نخ درست كنيد، حلقه را روي ميل بگيريد و سرنخ شروع را بكشيد. ميل را مي توانيد مثل مداد بين انگشت و شست و سبابه ي دست راست نگه داريد. ( براي هر دانه زنجيره، نخ را دور نوك ميل بيندازيد و حلقه را بكشيد، كار بافتني، با ميل هميشه با اين دانه شروع مي شود و علامت آن در نقشه 0 است) كه به نام كوك زنجيره است. پس از اين كه زنجيره را زديد، با توجه به مدلي كه انتخاب كرده ايد، زنجيره را بزنيد، توجه كنيد كه در انتهاي كار در بافت زنجيره، هميشه يك حلقه روي قلاب داريد.
براي برگرد و بافت پايه ، دو زنجيره بزنيد و برگرديد. سپس دو زنجيره ي اولي نوك ميل را فرو كنيد و نخ را دور ميل بيندازيد. بعد آن را از ميان دو دانه روي ميل بيرون بكشيد. اين عمل را با علامت (×) در بافت به نام تك بافت نشان مي دهند.
با آموزشي كه ديديد مي توانيد روي زنجيره هايي را كه زده ايد،‌ببافيد و اين عمل را تكرار و تمرين كنيد.
بافت ديگر اين گونه است كه يك نخ دور ميل بيندازيد و يك حلقه از ميان دانه هاي بعدي بكشيد. نخ را دوباره دور ميل ميل بيندازيد و در يك حركت آن را از داخل سه حلقه روي ميل كشيده تا خود يك دانه روي ميل بوجود بياورد. اين بافت به نام نيم دوبل و با علامت ( T ) نشان داده مي شود.

پرسش واحد 7 :

1 - خوراك 2 – پوشاك
1 – در مورد فوايد غذاها چه مي دانيد؟ تأمين انرژي لازم، تأمين املاح و مواد معدني ، تأمين ويتامين هاي لازم و هم چنين رفع گرسنگي و لذت بردن از خوردن غذا فوايد غذاست.

2 – آيا ممكن است، غذاها براي انسان زيان آور باشند؟ بله ، مصرف ويتامين هاي محلول در چربي جذب بدن نمي شوند. قارچ هاي سمي زيان آورهستند، غذاهاي آلوده و فاسد موجب بيماري و حتي مرگ مي شوند. پرخوري باعث بيماري مي شوند و ...

3 – غذاي ناسالم چه عوارضي براي انسان ايجاد مي كند؟ باعث بيماري هاي گوناگون مي شود، مانند حصبه – سرطان ، بيماري هاي انگلي و ...

4 – هنگام تهيه و نگه داري غذا به چه نكته هاي بهداشتي بايد توجه كرد؟ الف - بهداشت دست رعايت شود
ب- بهداشت مواد غذايي در تهيه آن رعايت شود
ج - بهداشت و تميزي ظروف رعايت شود
د - تهيه مواد غذايي از فروشگاه هاي معتبر باشد
ه - درب ظرف غذا باز نباشد
ر- در حمل و نقل آن دقت لازم به عمل آيد
ز - از ظروف مخصوص استفاده شود.

5 - در انتخاب نخ و ميل بافتني به چه نكته اي بايد توجه داشت؟ هميشه بايد سعي كرد كه نخ و ميل قلاب براي بافت با يك ديگر تناسب داشته باشند.

واحد 8
1- كشاورزي ، 2 – دامپروري ، 3 – صنايع غذايي
كشاورزي :
گياهان فايده هاي بي شماري براي انسان دارند. گياهان زينتي به دليل داشتن رنگ و شكل متنوع در طراحي و تزيين پارك ها، محوطه ي منزل و اداره، خيابان هاي شهر و ... مورد استفاده قرار مي گيرند.
توليد گل و گياهان زينتي و فرآورده هاي جانبي آن در كشاورزي، بخش سود آوري است. به طوري كه برخي از كشورها، درآمدهاي بسيار زيادي از طريق صدور گل و گياهان زينتي يا فرآورده هاي آن به ساير كشورها كسب مي كنند.

شرايط محيطي براي زيست گياهان : گياهان مختلف ، نياز به شرايط محيطي متفاوتي دارند. تغيير شرايط محيطي بعضي از گياهان موجب سازگاري و رشد آن ها مي شود. اگر گياه به محيط و شرايط جديد عادت كند، دوباره فعال مي شود. اما گاهي چنين نيست و گياه به حالت اول باز نمي گردد. در مورد گياهاني كه نسبت به تغييرها حساس تر هستند، بايستي از ابتدا شرايط محيطي مناسب آن ها را شناسايي كرد و فراهم نمود.
رطوبت هوا، آب ، نور،‌دما و خاك از جمله عوامل محيطي هستند كه در رشد گياهان تأثير دارند.
دما : دما يكي از عوامل مهم رشد گياه است. برخي از گياهان مثل: گل كاغذي و اطلسي براي رشد حداقل به دماي شانزده و حداكثر سي درجه سانتي گراد نياز دارند.
نور : بعضي از گياهان به مدت زمان تابش نور روزانه حساس هستند. براي مثال : شب بو، اطلسي و ختمي در زمان گل دادن به بيش از چهارده ساعت نور نياز دارند. به آن ها گل هاي روز بلند گفته مي شود . برخي ديگر مانند داوودي، و كاكتوس براي گل دادن به هشت تا يازده ساعت نور در روز نياز دارند كه به آن ها گل هاي روزكوتاه گفته مي شود. بعضي از گل ها نيز براي گل دادن به مدت زمان مشخص نور در روز نياز ندارند. به آن ها گل هاي بي تفاوت نسبت به نور گفته مي شود.

تغذيه ي گياهان: تمامي گياهان نياز به مواد غذايي دارند. گياهاني كه در گلدان نگه داري مي شوند به مواد غذايي بيشتري احتياج دارند زيرا از زير گلدان، بخش هاي زيادي از مواد غذايي آن ها به هدر مي رود. يكي از راه هاي تأمين مواد غذايي مورد نياز گياهان گلداني، تعويض ساليانه خاك گلدان ها با خاك مناسب است . برداي داشتن خاك مناسب مدت فعاليت گياه (عموماً در بهار و تابستان) با اضافه نمودن كود به خاك گلدان، بخش ديگري از نياز غذايي آن ها را تأمين كرد.

انواع كود : الف – كودهاي آلي : اين نوع كودها داراي منشأ حيواني يا گياهي هسنند و به صورت جامد و مايع مورد استفاده قرار مي گيرند.مانند: كودهاي گاوي ، مرغي و كود خاك برگ كودهاي گاوي، مرغي و ...
ب – كودهاي شيميايي: اين نوع كودها حاوي مواد معدني مانند: ازت، فسفر ، پتاسيم و آهن هستند. گاهي مواد معدني را به صورت مايع نيز مورد استفاده قرار مي دهند.

آبياري : آبياري گل هاي گلداني بايد با دقت انجام شود. زيرا خا ك گلدان و مقدار آب ذخيره شده در آن محدود است. اگر گلدان سبك باشد ، پس از آبياري ،‌آب به سرعت از زير گلدان خارج مي شود. در نتيجه بايد دفعات بيشتري آبياري شود. در مقابل اگر خاك سنگين و رسي باشد، با افزايش تعداد آبياري ، فضاهاي خالي بين ذرات خاك ، از آب پر مي شود و هوا به ريشه ي گياه نمي رسد و سبب پوسيده شدن ريشه و خشك شدن گياه مي گردد. سعي كنيد خاك گلدان را همواره مرطوب نگه داريد و در فصل بهار و تابستان كه گياه فعال است ،‌آب كافي در اختيار گياه قرار دهيد.

روش هاي تكثير گياهان : براي تكثير گياهان روش هاي مختلفي وجود دارد . از جمله :
روش كشت دانه . اين روش تكثير روش جنسي نيز ناميده مي شود.
روش هاي ديگر تكثير، عبارتند از: ‌قلمه زدن،‌خوابانيدن،‌پيوند زدن ،‌تقسيم ريشه و گرفتن پاجوش . به اين روش ها، تكثير به روش غيرجنسي نير مي گويند .
قلمه زدن : قلمه زدن عبارت است از قراردادن قسمتي از ساقه يا برگ گياه در شرايط مناسب و مراقبت از آن تا ظهور ريشه و جوانه برگ و تبديل آن به گياه كامل
خوابانيدن : شاخه برخي از گياهان (درختان يا گل ها) را بدون جدا كردن از تنه ي گياه مادر، در فاصله ي حدود بيست و پنج تا سي سانتي متري از تنه اصلي گياه اصلي به حالت اغنا در مي آورند و داخل خاك مرطوب قرار مي دهند. به گونه اي كه جوانه ي انتهايي شاخه از خاك بيرون بماند. آن گاه ضمن حفظ رطوبت خاك، از آن مراقبت مي كنند تا داراي ريشه شود. سپس آن را از ساقه ي اصلي گياه جدا مي كنند و به عنوان يك گياه جديد در جاي ديگري مي كارند.

دامپروري : دام به چه حيواناتي گفته مي شود؟
به حيواناتي نظير: گاو، گاوميش، شتر، گوسفند، بز، اسب و ... دام گفته مي شود. دام هاي ديگر مانند : شتر ،‌اسب ، گاوميش و ... در بعضي از مناطق كشور نگه داري مي شوند.